Zaburzenia afektywne dwubiegunowe – żyć pomiędzy biegunami emocji

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe (ang. bipolar disorder) to skomplikowane i często źle rozumiane schorzenie psychiczne, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Wbrew powszechnym stereotypom, zaburzenia te nie są tylko kwestią „huśtawki nastrojów”, ale złożonym zaburzeniem, które wpływa na nastrój, myślenie, zachowanie i codzienne funkcjonowanie. W tym wpisie przyjrzymy się, czym dokładnie są zaburzenia afektywne dwubiegunowe, jakie są ich objawy, jak wygląda leczenie, a także jak można wspierać osoby z tym schorzeniem.

Czym są zaburzenia afektywne dwubiegunowe?

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe to choroba psychiczna charakteryzująca się naprzemiennymi epizodami manii i depresji. Te dwa skrajne stany emocjonalne określane są jako „bieguny”, stąd nazwa schorzenia. Epizody manii objawiają się euforią, nadmiernym pobudzeniem, wysokim poziomem energii i impulsywnością, podczas gdy epizody depresji charakteryzują się głębokim smutkiem, brakiem energii, niską samooceną i myślami samobójczymi.

Rodzaje zaburzeń afektywnych dwubiegunowych

W ramach zaburzeń afektywnych dwubiegunowych wyróżnia się kilka typów, z których każdy ma swoje specyficzne cechy:

1. Typ I: Charakteryzuje się występowaniem co najmniej jednego epizodu manii, który może być poprzedzony lub następowany przez epizody depresyjne. Mania w Typie I jest zazwyczaj bardziej intensywna i może prowadzić do hospitalizacji.

2. Typ II: Obejmuje występowanie co najmniej jednego epizodu hipomanii (mniej intensywna forma manii) oraz co najmniej jednego epizodu depresji. Hipomania nie jest tak destrukcyjna jak mania, ale nadal może wpływać na codzienne życie.

3. Cyklotymia: Lżejsza forma zaburzenia, charakteryzująca się licznymi epizodami hipomanii i łagodnej depresji przez okres co najmniej dwóch lat. Objawy nie są na tyle intensywne, aby spełniać kryteria pełnoobjawowych epizodów manii lub depresji.

4. Inne formy: Istnieją również inne formy zaburzeń dwubiegunowych, które mogą obejmować epizody mieszane (gdzie objawy manii i depresji występują jednocześnie) lub zaburzenia dwubiegunowe wywołane przez substancje psychoaktywne lub inne stany medyczne.

Objawy zaburzeń afektywnych dwubiegunowych

Objawy zaburzeń afektywnych dwubiegunowych mogą być bardzo różnorodne i zmieniać się w czasie. Poniżej przedstawiamy typowe objawy dla manii, hipomanii i depresji:

Objawy manii:

- Wzmożona energia i aktywność
- Nadmierna pewność siebie lub megalomania
- Potrzeba mniejszej ilości snu
- Gonitwa myśli i szybka mowa
- Zachowania ryzykowne (np. nadmierne wydawanie pieniędzy, ryzykowne zachowania seksualne)
- Drażliwość lub nadmierna euforia

Objawy hipomanii:

- Podobne do objawów manii, ale mniej intensywne
- Zwiększona produktywność i kreatywność
- Wzmożona towarzyskość i rozmowność
- Często mniej zauważalne przez otoczenie

Objawy depresji:

- Utrata zainteresowań i przyjemności w codziennych czynnościach
- Przewlekły smutek lub uczucie pustki
- Zmiany apetytu i masy ciała
- Bezsenność lub nadmierna senność
- Zmęczenie i brak energii
- Trudności w koncentracji i podejmowaniu decyzji
- Myśli samobójcze lub próby samobójcze

Przyczyny i czynniki ryzyka

Choć dokładne przyczyny zaburzeń afektywnych dwubiegunowych nie są w pełni zrozumiałe, wiadomo, że mają one podłoże genetyczne oraz biologiczne. Osoby, które mają krewnych pierwszego stopnia z tym schorzeniem, są bardziej narażone na jego rozwinięcie. Inne czynniki ryzyka to stresujące wydarzenia życiowe, nadużywanie substancji psychoaktywnych oraz inne problemy zdrowotne.

Diagnoza i leczenie

Diagnozowanie zaburzeń afektywnych dwubiegunowych jest skomplikowane i wymaga gruntownej oceny przez specjalistę w dziedzinie zdrowia psychicznego, takiego jak psychiatra. Proces diagnostyczny często obejmuje wywiad kliniczny, badania psychiatryczne i wykluczenie innych schorzeń medycznych, które mogą mieć podobne objawy.

Leczenie zaburzeń afektywnych dwubiegunowych zazwyczaj obejmuje kombinację leków stabilizujących nastrój (takich jak lit), leków przeciwpsychotycznych oraz, w razie potrzeby, leków przeciwdepresyjnych. Terapia psychologiczna, w tym terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia interpersonalna oraz edukacja pacjenta i jego rodziny, jest również kluczowa dla skutecznego zarządzania chorobą.

Życie z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi

Życie z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi może być wyzwaniem, ale z odpowiednią opieką i wsparciem wiele osób z tym schorzeniem prowadzi pełne i satysfakcjonujące życie. Kluczowe jest zrozumienie własnych objawów i nauczenie się rozpoznawania wczesnych znaków ostrzegawczych epizodów manii lub depresji. Wsparcie ze strony rodziny, przyjaciół oraz grup wsparcia również odgrywa ogromną rolę w procesie zdrowienia.

Wsparcie dla osób z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi

Jeśli masz kogoś bliskiego, kto cierpi na zaburzenia afektywne dwubiegunowe, ważne jest, aby oferować wsparcie bez oceniania. Zachęcanie do przestrzegania zaleceń lekarskich, regularne wizyty u specjalisty oraz dbanie o zdrowy styl życia (regularny sen, zdrowa dieta, unikanie alkoholu i narkotyków) mogą znacząco poprawić jakość życia osoby chorej. Pamiętaj również, że Ty także potrzebujesz wsparcia – zrozumienie i akceptacja są kluczowe w każdej relacji.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe to nie tylko „huśtawka nastrojów”. To poważne schorzenie, które wymaga zrozumienia, odpowiedniej diagnozy i wsparcia. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia i odpowiedniej opiece osoby z tym zaburzeniem mogą prowadzić pełne i satysfakcjonujące życie. Ważne jest, aby kontynuować edukację na temat zdrowia psychicznego, aby lepiej rozumieć, jak wspierać siebie i innych w walce z chorobami psychicznymi.